Substancja. Natura. Prawo naturalne

Książka stanowi poprawione i rozszerzone wydanie O rozumienie kultury M. A. Krąpca. Jest znakomitą podstawową monografią z dziedziny filozofii kultury rozumianej jako przejaw działalności człowieka uprawiającego naturę.

W książce poszukuje się – zgodnie z charakterem filozofii realistycznej – ostatecznych wyjaśnień problemu zła. Problem zła stanowi przedmiot rozważań nie tylko filozofów i moralistów, ale i każdego człowieka. Każdy człowiek zmaga się z cierpieniem, koniecznością śmierci, odejścia bliskich osób, złem społecznym czy politycznym.

"Porzucić świat absurdów" to wywiad z Mieczysławem A. Krąpcem przeprowadzony przez ks. Jana Sochonia. M. A. Krąpiec odpowiada na pytania dotyczące jego dzieciństwa, młodości w zakonie, walki o utrzymanie i rozwój Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, filozofii i jej roli w kulturze oraz sytuacji filozofii i kultury współczesnej. Barwna, pełna anegdot i dowcipu opowieść.

Książka zawiera podstawowe wątki problematyki ateizmu: konieczne wyjaśnienia etymologiczne, podstawowe znaczenia terminu „ateizm”, główne rodzaje ateizmu (filozoficzny, teoriopoznawczy, semiotyczny, antropologiczny, religijny, psychologiczny, socjologiczny), teoretyczny i praktyczny, jak i postacie ateizmu, jak antyteizm czy pseudoateizm.

Autorka, długoletni kierownik Katedry Filozofii Religii KUL, przedstawia podstawy filozofii religii uprawianej w tradycji realizmu metafizycznego. W książce została ukazana tendencja oraz jej filozoficzne podłoże zastępowania terminu "Bóg" terminem "sacrum".

 Często wokół kreacjonizmu i ewolucjonizmu toczą się spory. W tej publikacji mamy rzetelne przedstawienie podstaw kreacjonizmu. Bardzo skuteczny oręż intelektualny. W książce została przedstawiona filozoficzna (metafizyczna) teoria kreacjonizmu, która powstała w oparciu o analizę realnie istniejących rzeczy dostępnych ludzkiemu doświadczeniu. Głosi ona, że świat nie powstał z jakiegoś wcześniej istniejącego substratu (praelementu, materii pierwszej, idei, chaosu, energii itp.), lecz w całości został powołany przez Stwórcę do istnienia aktem intelektu i woli, i z nich wyprowadzony.
Teoria stworzenia ex nihilo była nieobecna w interpretacjach filozofów starożytnych, a także i średniowiecznych. Wynikało to z powszechnej obowiązywalności zasady wyjaśniania wszelkiego typu powstawania, która głosiła, że „z niczego nic nie powstaje” (ex nihilo nihil fit) oraz z apriorycznego przekonania o odwiecznym istnieniu świata jako całości. Dopiero odkrycie i wyodrębnienie na terenie filozofii przyczyny sprawczej stwórczej jako ostatecznej przyczyny istnienia świata, co nastąpiło dopiero w XIII wieku za sprawą Tomasza z Akwinu, dało podstawę do sformułowania filozoficznej teorii creatio ex nihilo i otworzyło drogę do nowej, niespotykanej dotąd na terenie filozofii, interpretacji rzeczywistości. W książce zostały przywołane argumenty za zasadnością i racjonalnością filozoficznego kreacjonizmu oraz ukazane konsekwencje dla rozumienia całej rzeczywistości. Druga część książki zawiera dyskusję prowadzoną przez przyrodników, a także i filozofów z teorią ewolucji, pozwalając ukazać trudności, w jakie wikła się hipoteza ewolucjonizmu. Przegląd paradoksów ewolucjonizmu i argumentów za stworzeniem świata ex nihilo ukazuje znaczenie dalszych badań nad genezą świata i człowieka oraz niezbywalne kompetencje filozofii. Na tym tle filozoficzna teoria kreacjonizmu stanowi punkt zwrotny w wyjaśnianiu świata i człowieka.

Świat, w którym żyjemy, zaskakuje nas bogactwem swej różnorodności i złożoności. Człowiek, który z natury dąży do poznania otaczających go rzeczy chce też rozumieć to co poznaje. Jednym z etapów rozumiejącego poznania jest odkrycie uprzyczynowanego oraz analogicznego sposobu bytowania rzeczy. Związki przyczynowe czyli relacje przenikają każdą rzecz i zachodzą pomiędzy rzeczami. Nie są one czymś co jest przed rzeczą, ale są następstwem powstałej rzeczy. Wraz z wyprowadzeniem przez twórcę lub Stwórcę rzeczy do istnienia, zastają one naznaczone różnorodnym rodzajem przyczynowania, które ujawnia się do doborze materii, formy czy celu dla powstałej rzeczy. Z drugiej strony, świat w którym żyjemy urzeka nas swoją różnorodnością. Każda rzecz jest niepowtarzalna, inna, nieredukowalna a zatem analogiczna. Poznać rozumiejąco daną rzecz to właśnie odczytać owe różnorakie rodzaje przyczyn i odkryć analogiczny sposób bytowania rzeczy.

Celem tej publikacji, z serii "Zeszyty z metafizyki" jest wprowadzenie Czytelnika w nową kulturowo-filozoficzną sytuację, z jaką spotyka się w filozofii współczesnej, gdy podejmuje studia z metafizyki realistycznej. W pierwszej części "Zeszytu" został przedstawiony zarys metafizyki realistycznej, która wyróżnia się autonomią tak co do przedmiotu badań, jak i co do metody oraz celu. Jest typem poznania, które funduje wiedzę rozumiejącą i mądrościową. W drugiej części "Zeszytu" zostały ukazane dzieje i przyczyny wyodrębnienia się ontologii, jako odrębnej obok metafizyki dyscypliny, oraz omówione różnorodne typy nowożytnych i współczesnych ontologii. Czytelnik może zatem dowiedzieć się, że to, co dziś nazywa się "ontologią" niewiele ma wspólnego z ogólną teorią bytu, czyli metafizyką.

Idźcie do Tomasza, radził papież Leon XIII tym, którzy przyszli pytać, co czynić w czasie zamętu. Ta publikacja prezentuje interpretację rzeczywistości sformułowaną przez Tomasza z Akwinu. Omówione są fundamentalne dla właściwego rozumienia świata teorie: złożenia bytu z istoty i istnienia, stworzenia z niczego, analogicznego bytowania rzeczy. Część "Zeszytu III" poświęcono rozumieniu człowieka jako osoby oraz poznaniu sądowemu i separacji metafizycznej. Zamieszczono też fragmenty pism Tomasza z Akwinu.

To bardzo ważna książka, zwłaszcza dla tych, którzy, posiadając wykształcenie, chcą w sposób odpowiedzialny i świadomy odnosić się do otaczającej rzeczywistości. Tego typu studium ma dopomóc usunąć swoisty brak w wykształceniu, a mianowicie brak całościowego i ostatecznościowego rozumienia świata osób, zwierząt, roślin i rzeczy. Powyższa monografia przybliża źródła i wskazuje na skutki najbardziej nośnych filozoficznych interpretacji świata (monizm, dualizm, pluralizm, realizm); ukazuje jego racjonalność i celowość; zwraca uwagę na konieczne (tzw. subontyczne) złożenia bytów realnych, które pozwalają zrozumieć ich naturę; ujawnia związki przyczynowe jakie występują pomiędzy bytami i ich wewnętrznymi elementami oraz zwraca uwagę na analogiczny sposób bytowania rzeczy, który jest charakterystyczny dla świata realnego. Wszystko to prowadzi do uświadomienia sobie, że od rozumienia świata, a szczególnie człowieka, zależy sposób ludzkiego działania. Stąd mały błąd popełniony na początku w rozumienie świata osób, zwierząt, roślin i rzeczy wielkim staje się w skutkach kulturotwórczej działalności człowieka (w nauce, etyce, polityce, sztuce i technice).