Berthold Wald: Filozofia w studium teologii

"Zeszyty z metafizyki" są zaadresowane do wszystkich, którzy badając różne aspekty otaczającej nas rzeczywistości fundamentem swej wiedzy o świecie i człowieku chcą uczynić filozofię realistyczną. Pierwszy "Zeszyt z metafizyki" pozwala zrozumieć, czym owa filozofia realistyczna - metafizyka - jest. Dostarcza informacji na temat pierwszych europejskich interpretacji świata i człowieka: monistycznej i dualistycznej. 

Fragment:
"Nazwa "metafizyka" jako określenie dyscypliny filozoficznej pojawiła się dość przypadkowo. Pochodzi ona prawdopodobnie od Andronikosa z Rhodos, scholarchy i komentatora pism Arystotelesa, jedenastego kierownika Likejonu, który żył w I wieku przed Chrystusem (Szerzej na ten temat pisze k. Leśniak we wstępie do Metafizyki Arystotelesa, Warszawa 1983, s. XI-XXX; zobacz Ph. Merlan, On the Terms "Metaphysics" and "Being-qua-Being", "Monist" 52 (1968), s. 174-194; por. P. Jaroszyński, Spór o przedmiot "Metafizyki" Arystotelesa, "Roczniki Filozoficzne" 31 (1983), z. 1, s. 94, przyp. 3.). Andronikos, porządkując bogatą spuściznę dzieł Arystotelesa, umieścił zbiór XIV ksiąg po Fizyce, w których mówił Arystoteles między o przedmiocie i celu filozofii, o substancji, o pierwszej przyczynie, o pierwszym poruszycielu, o pierwszych zasadach i przyczynach i o wielu innych sprawach. Zbiór tych tekstów ze względu na porządek ułożenia określił nazwą księgi o metafizyce, co w języku greckim oznaczało wyrażenie ta meta ta physika.

Z czasem termin metafizyka utrwalił się jako określenie filozofii Arystotelesa, która zajmuje się poszukiwaniem pierwszych przyczyn oraz istotnych właściwości dla konkretnie bytujących rzeczy danych nam w doświadczeniu empirycznym.

Zanim jednak zadomowiła się na stałe nazwa metafizyka i została wprowadzona do kanonu nazw dyscyplin filozoficznych, funkcjonowały już w starożytności takie nazwy jak teologia, która oznaczała naukę o bycie najdoskonalszym (pierwszym poruszycielu - Absolucie) czy prote philosophia (filozofia pierwsza), badająca pierwsze przyczyny wszechrzeczy.

We współczesnej literaturze filozoficznej spotykamy najczęściej takie nazwy, jak: teoria bytu czy ontologia (od Christiana Wolffa) (Zaznaczyć jednak należy, że dla Wolffa ontologia to nauka o tym, co możliwe, zaś metafizyka o tym, co realne. Termin ten wprowadził wiele zamieszania i niejasności do właściwego rozumienia metafizyki i jej przedmiotu. Stąd takie nazwy jak: "ontologia Ingardena", "ontologia Leśniewskiego"itp., zdają się sugerować, jakoby poruszane zagadnienia były z dziedziny metafizyki, tymczasem są to najczęściej zagadnienia z dziedziny podstaw logiki czy teorii poznania. Nazwa to on (byt) została tu użyta na określenie "przedmiotu" (a właściwie konstruktu) logiki czy teorii poznania. Metoda zaś badania tego przedmiotu niewiele m wspólnego z metodą badań metafizycznych.), jako synonimy nazwy metafizyka.

Książa z serii: "Zeszyty z metafizyki" dostarcza informacji na temat interpretacji rzeczywistości dokonanej przez Arystotelesa. Zapoczątkował on nurt filozofii realistycznej, a zatem także realistyczną interpretację świata i człowieka. Omówiona została jego oryginalna koncepcja bytu, złożonego z elementów: materii i formy, dzięki którym rzeczy bytują, a także koncepcja człowieka jako istoty złożonej z ciała i duszy oraz została przedstawiona teoria poznania abstrakcyjnego, stanowiąca postawę różnicowania nauk: przyrodniczych, matematycznych i filozoficznych. Książka zawiera także teksty klasyczne: fragmenty pism Arystotelesa Metafizyka, Fizyka, O duszy.

W publikacji tej omówiono podstawowe dla rozumienia rzeczywistości pojęcia, tzw. transcendentalia: byt, rzecz, jedno, odrębne, prawda, dobro, piękno. Pojęcia te pozwalają zrozumieć, że nie tylko człowiek, ale każdy byt, ożywiony i nieożywiony, jest racjonalny i celowy. Racjonalność bytów przejawia się w tym, że poszczególne rzeczy realizują w swym istnieniu zamysł Stwórcy albo twórcy. Celowość świata ujawnia się przez to, że poszczególne rzeczy realizują w swym istnieniu określony cel, założony przez wolę twórcy albo Stwórcy.

Książka to drugie wydanie przystępnie napisanego ABC filozofii tomistycznej, którego autor podkreśla aktualność i rolę realistycznego stylu filozofowania dla filozofii kultury, wykazując błędność współczesnych interpretacji, a szczególnie postaw banalizacji czy dogmatyzacji tomizmu. Realistyczny rys myśli Tomasza, jej maksymalizm i mądrościowy wymiar akcentuje w przedmowie Mieczysław A. Krąpiec.